"พระพิฆเนศ" หนึ่งในเทพเจ้าที่ได้รับการเคารพสูงที่สุดองค์หนึ่งตามคติพราหมณ์-ฮินดู เนื่องจากเชื่อว่าพระพิฆเนศ เป็นเทพเจ้าที่มีสติปัญญาเฉลียวฉลาด อยู่เหนือความขัดแย้งทั้งปวง สามารถขจัดอุปสรรคปัญหาต่างๆ ได้ อีกทั้งยังเป็นผู้อุปถัมภ์ศิลปวิทยาการ รวมถึงศาสตร์ทุกแขนง ทำให้มีผู้บูชาในฐานะบรมครูและเทพเจ้าแห่งความสำเร็จ ซึ่งมักสวดคาถาบูชาพระพิฆเนศ เพื่อแสดงถึงความเคารพศรัทธา
พระพิฆเนศ เป็นโอรสของพระศิวะกับพระศรีมหาอุมาเทวี มีอีกชื่อหนึ่งว่า “คชานนท์” มีกายเป็นมนุษย์ มีเศียรเป็นช้าง มีงาข้างเดียว พระวรกายสีแดง สีชมพู สีขาว และสีเหลือง เป็นต้น นุ่งห่มภูษาแดง มี 4 กร ถือบ่วงบาศ ตะขอสับช้าง และมีเทพศัสตราวุธอีกหลายชนิด มีพาหนะบริวารคือ หนู ชื่อว่า “มุสิกะ”
โดยชนพื้นเมืองอินเดีย นอกจากจะมีลัทธิการบูชาสัตว์ หรือลัทธิแห่งชัยชนะเหนือธรรมชาติแล้ว ยังเชื่อว่า หนู เป็นสัญลักษณ์ของความมืด ซึ่งพระพิฆเนศทรงขี่หนู จึงหมายถึง “ชัยชนะของแสงอาทิตย์ ที่ขจัดความมืดให้หมดสิ้นไป” เป็นเทพเจ้าผู้ทรงขจัดอุปสรรคทั้งปวง เป็นเทพเจ้าแห่งความฉลาดรอบรู้ ความสำเร็จ เป็นเทพประจำเรือน ผู้ประทานความอุดมสมบูรณ์ และคุ้มครองป้องกันสิ่งชั่วร้ายทั้งปวง
ตามความเชื่อของศาสนาพราหมณ์-ฮินดู พระศิวะได้ประทานพรให้พระพิฆเนศ มีอิทธิฤทธิ์ในการประกอบพิธีต่างๆ ให้สำเร็จผล จึงเป็นที่มาของการไหว้บูชาพระพิฆเนศในฐานะบรมครูแห่งศาสตร์ทุกแขนง โดยก่อนจะประกอบพิธีใดๆ ก็ตาม มักจะต้องสวดบูชาพระพิฆเนศเป็นเทพองค์แรก เพื่อหวังให้พิธีเป็นไปอย่างราบรื่น ไร้อุปสรรค และสำเร็จตามที่คาดหวังนั่นเอง
ผู้ที่บูชาพระพิฆเนศ เชื่อว่าเทพองค์นี้จะช่วยขจัดอุปสรรคปัญหาต่างๆ และดลบันดาลประทานพรให้ประสบความสำเร็จในเรื่องการทำงาน การเริ่มต้นทำธุรกิจ กิจการราบรื่น ทำมาค้าขายร่ำรวย โดยเฉพาะผู้ที่ทำงานเกี่ยวกับการแสดง ศิลปวัฒนธรรม และศิลปวิทยาการต่างๆ จะนับถือบูชาองค์พระพิฆเนศเป็นอย่างมาก
ผู้ที่เริ่มต้นบูชาพระพิฆเนศมักเลือกวันอังคาร หรือวันพฤหัสบดี (ถือเป็นวันครู) เพื่อขอนอบน้อมเป็นลูกศิษย์ และเพื่อความเป็นสิริมงคล โดยเตรียมของบูชามาถวายหน้าเทวรูปพระพิฆเนศ หลังจากนั้นนำดอกไม้ หรือพวงมาลัยมาคล้องถวาย ตามด้วยการจุดเทียน ธูปหอม หรือกำยานก็ได้ แล้วตั้งจิตให้เป็นสมาธิ
สำหรับคนที่สงสัยว่าไหว้พระพิฆเนศ ใช้ธูปกี่ดอก? คำตอบคือตามความเชื่อของฮินดู กลิ่นธูปหรือกำยานเป็นเพียงการสื่อจิตอธิษฐานไปยังองค์เทพ จึงไม่ได้กำหนดว่าต้องใช้กี่ดอก ผู้บูชาจึงสามารถจุดกี่ดอกก็ได้ตามเลขมงคลที่ชื่นชอบ หรือหากไม่จุดธูป แต่จุดเทียน หรือจุดกำยาน เพื่อให้มีไฟที่เป็นตัวแทนของแสงสว่างและปัญญาก็ได้เช่นกัน
ของถวายบูชาพระพิฆเนศ : ข้อห้ามสำคัญคือ ห้ามถวายเนื้อสัตว์โดยเด็ดขาด ส่วนสิ่งของเหล่านี้สามารถเลือกมาบูชาพระพิฆเนศได้ โดยต้องวางในภาชนะ หรือถาดที่ไม่ปะปนกับของใช้ภายในครัว
- น้ำสะอาด
- กล้วยสุก
- น้ำมะพร้าว
- น้ำอ้อย
- ขนมหวาน
- เครื่องเทศ
- ธัญพืช
- นม
- เกลือ
คาถาไหว้พระพิฆเนศ มีหลายบทสวดด้วยกัน ซึ่งผู้บูชาสามารถเลือกสวดบทที่ถนัด และสวดได้ 3, 5, 7, 9 รอบจบ ได้ตามสะดวกอีกเช่นกัน สิ่งสำคัญคือการทำจิตใจให้สงบก่อนสวด ตามด้วยการขอพรอธิษฐาน
บทสวดหลัก (สำหรับผู้เริ่มต้นบูชา/ต้องการสวดแบบย่อ)
โอม ศรี คเณศายะ นะมะหะ
บทสวดอัญเชิญพระพิฆเนศ (สำหรับถวายเครื่องบูชา)
วักกระตุณทะ มหากายา
สุริยาโกติ สมาปราภา
นิรวิกนัม คุรุเมเทวะ
สาระวะการะ เยสุ สาระวะทา
บทสวดพระพิฆเนศ (ที่ได้รับความนิยมในไทย)
โอม พระพิฆเณศวร สิทธิประสิทธิเม มหาลาโภ
ทุติยัมปิ พระพิฆเณศวร สิทธิประสิทธิเม มหาลาโภ
ตะติยัมปิ พระพิฆเณศวร สิทธิประสิทธิเม มหาลาโภ
คาถาบูชาพระพิฆเนศ
เปรียบเสมือนที่ยึดเหนี่ยวทางจิตใจของผู้ปฏิบัติดี ปฏิบัติชอบ ทุกความรู้และความสามารถย่อมเกิดจากการฝึกฝนจนเชี่ยวชาญ เริ่มต้นจากการลงมือทำ ไม่ยอมแพ้ต่ออุปสรรค และคว้าความสำเร็จมาครองได้ในที่สุด